-
1 аркылы
I 1. прил.1) попере́чныйаркылы өрлек — попере́чная ба́лка
аркылы урам — попере́чная у́лица
аркылы сызыклар — попере́чные ли́нии
аркылы кисем — попере́чное сече́ние
аркылы бизәкле галстук — га́лстук с попере́чными узо́рами
2) в знач. нареч. аркылыга в попере́чинебуйга да, аркылыга да бер диярлек — почти́ одина́ково и в длину́, и в попере́чнике
3) в знач. сущ. аркылысы попере́чник, попере́чный разре́з; в попере́чнике, в попере́чном разре́зе (сече́нии)аркылысын үлчәү — изме́рить попере́чник
аркылысы да, буе да бертигез — у него́ и попере́чник, и длина́ одина́ковы; он одина́ков и в длину́, и в попере́чнике
2. нареч.чокырның аркылысы - дүрт, тирәнлеге өч метр — я́ма в попере́чнике - четы́ре, в глубину́ три ме́тра
1) обычно аркылыга поперёкбаланы диванга аркылы яткыру — уложи́ть ребёнка на дива́н поперёк
тау буйларын аркылыга сөрү — распа́хивать скло́ны гор поперёк
пыяла аркылыга ярылган — стекло́ тре́снуло поперёк
2) наперере́з ( чему)агымга аркылы йөзү — плыть наперере́з тече́нию
3) вширь; в ширину́аркылыга үлчәү — изме́рить в ширину́
елга аркылыга җәелгән — река́ разлила́сь вширь
аркылыга (аркылы) үсә башлаган шәһәр — го́род, кото́рый стал расти́ вширь
•- аркылы ату
- аркылы балта
- аркылы да торкылы
- аркылы кисеп чыгу
- аркылыга кисеп чыгу
- аркылы кисеп үтү
- аркылыга кисеп үтү
- аркылы кисү
- аркылыга кисү
- аркылы кичү
- аркылыга кичү
- аркылы пычкы
- аркылы сикерү
- аркылы ташлау
- аркылы чыгу
- аркылы чыгу урыны
- аркылы ыргыту
- аркылыга да, буйга да
- аркылыга үтү
- аркылыга узу
- аркылыга чыгу••аркылы җәелү — см. аркылыга җәелү
аркылыга җәелгән — ирон. разда́лся вширь прост. ( о толстом человеке)
аркылы сикерү — распоя́сываться/распоя́саться, разну́здываться/разнузда́ться (о самодурах, молодчиках и т. п.)
аркылы сызык — разг.; эвф. крест
аркылыга да, буйга да йөреп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1), 3)
аркылы дан буйга әйләнеп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1)-4)
аркылыдан буйга үтү (узу) — см. аркылыга-буйга 1), 3)
аркылысыннан көн (көн яктысы, күрше авыл) күренә — ирон. наскво́зь вида́ть (ви́дно, просве́чивает), че́рез него́... ви́дно (вида́ть) всё; прозра́чный (слишком тонко нарезанные ломтики, прозрачная материя, очень жидкий чай и т. п.)
- аркылы төшүаркылыга үсү — см. аркылыга җәелү 1), 2)
- аркылыга җәелү
- аркылы ятканны буйга алып салмау II послелог1) через (что-л., кого-л.)урам аркылы чыгу — переходи́ть че́рез у́лицу
ишек аркылы сөйләшү — разгова́ривать че́рез дверь
кеше аркылы бирү — переда́ть че́рез тре́тьего (челове́ка)
2) сквозь (что-л., кого-л.)карасы кәгазь аркылы үткән — черни́ла прошли́ сквозь бума́гу
томан аркылы күренми — сквозь тума́н не ви́дно
халык төркеме аркылы узу — пробира́ться сквозь толпу́
канау аркылы салынган такта — доска́, поло́женная поперёк кана́вы
телефон аркылы хәбәр итү — сообщи́ть по телефо́ну
5) посре́дством (чего-л.), при посре́дстве, че́рез; чрез книжн.; путём (чего) (установить связь с кем, чем); по ли́нии (чего, чьей)чагыштыру аркылы аңлау — постига́ть посре́дством (путём) сравне́ния
-
2 тәртә
сущ.1) огло́бля; ды́шлотәртәгә бәйләү — привяза́ть к огло́блям
2) перен.; разг. слега́; дли́нная дуби́на•- тәртә башы
- тәртә каеру••тәртә башын чәйнәү — гры́зться, руга́ться, конфликтова́ть за́дним число́м ( когда всё уже решено)
тәртә пычрату — оплоша́ть; испо́ртить де́ло, за кото́рое взя́лся
тәртә сыну — вконе́ц расстро́иться, разла́диться ( о делах); вконе́ц испо́ртиться
тәртә төртсәң үсеп чыгарлык (китәрлек) — чрезвыча́йно плодоро́дный; плодоро́днейший (букв. тако́й, что воткнёшь ды́шло - вы́растет)
тәртә түбәнгә карау — (си́льно) ухудша́ться ( о делах), разла́диться; идти́/пойти́ к разва́лу
тәртәгә җигелү — см. җигелү 3)
- тәртә аша сикерүтәртәдән чыгу — устра́ивать/устро́ить эксце́ссы
- тәртә башлары орыну
- тәртә башлары сугылу
- тәртә буе
- тәртә буйлыгы
- тәртә сындыру
- тәртәгә аркылы килү
- тәртәгә тибү
- тәртәне бору
- тәртәне каеру
- тәртәне кирегә бору
- тәртәне кирегә каеру
- тәртәсе кыска җиректән
См. также в других словарях:
өрлек — 1. Идәнне, түшәмне һ. б. ш. күтәреп тору өчен, очлары ике як стенага яки нигезгә беркетелгән агач, тимер яки бетон борыс 2. Корылманың атламасын (кайчысын) тотып тора торган аркылы борыс … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төртке — и. 1. Нокта (2) 2. Бер төс тукымада, тәндә икенче төстәге бөрчек, тап 3. күч. Чәнечкеле, ачы, күңелгә тия торган, кинаяле сүз. с. Кинаяле, чәнечкеле, күңелгә тия торган. ТӨРТКЕ БҮРӘНӘ – Өй кыегында: ата һәм ана бәпкәләрнең түбәнге очлары терәлеп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сыю — (СЫЙДЫРУ) – 1. Урын җитәрлек булып, берәр нәрсәнең эченә, өстенә урнаша алу. Тишек, аралык һ. б. ш. аркылы кысылмыйча, тоткарланмыйча үтү, үтә алу 2. Эче, куышы җитәрлек зур булып, берәр нәрсәгә кидерерлек булу күлмәк сыймый 3. Берәр җирдә яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арата — 1. Ике башы махсус беркетелгән аркылы агач 2. диал. Өрлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
матча — Агач корылмаларда түшәм такталарын тотып тора торган дүрт кырлы аркылы борыс, өрлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
һөнәр — 1. Кул көче белән нин. б. эшләнмәләр ясау, җитештерү өчен махсус күнекмә таләп итә торган эш, кәсеп тимерчелек һөнәре. Нин. б. өлкәгә карган белгечлек, профессия; шөгыль укытучылык һ. 2. Үзенә хас алым һәм методлар системасы булган берәр төрле… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
